Zadawanie dobrych pytań

Dobrym sposobem na to, aby pomóc komuś przemyśleć dany temat jest zadawanie pytań. Odpowiednie pytanie może skutecznie pomóc przedstawić posiadaną wiedzę, ocenić posiadane koncepcje, a także stworzyć nowe.

Zadawanie pytań mających na celu pomóc innym w procesie uczenia się nosi nazwę Metody sokratycznej, od jej twórcy Sokratesa, który żył w starożytnej Grecji.

Metoda sokratyczna wymaga bardzo uważnego słuchania osoby pytanej aby móc dobrze ocenić jej wypowiedź i sformułować pytanie, które będzie pomocne, konstruktywne i niekonfrontacyjne.

Oto przykłady takich pytań:

Pytania wyjaśniające

• Co masz na myśli mówiąc ______?
• O co przede wszystkim Ci chodzi?
• Jak _____ odnosi się do _____?
• Czy mógłbyś to sformułować inaczej?
• Czy dobrze Cię zrozumiałem: masz na myśli _____ czy też _____?
• Jak to się odnosi do naszego problemu/dyskusji/sprawy?
• Joasiu, czy mogłabyś swoimi słowami podsumować to co powiedział Ryszard? ... Ryszard, czy to miałeś na myśli?
• Czy mógłbyś podać mi przykład?
• Czy _____ byłoby dobrym tego przykładem?

Pytania sprawdzające założenia

• Co zakładasz mówiąc to?
• Co zakłada Joasia?
• Co innego moglibyśmy założyć?
• Wydaje się, że przyjmujesz, iż _____. Czy dobrze Cię rozumiem?
• Całe Twoje rozumowanie opiera się na _____. Dlaczego oparłeś swoje rozumowanie na _____ zamiast na _____?
• Wydaje się, że przyjmujesz, iż _____. Dlaczego uważasz to za oczywiste?
• Czy zawsze tak jest? Jak myślisz o co chodzi w tym założeniu?
• Dlaczego ktoś mógłby przyjąć takie założenie?

Pytania badające motywy i dowody

• Czy mógłbyś wyjaśnić nam swoje motywy?
• Jak to się odnosi do tego przypadku?
• Czy jest powód aby wątpić w ten materiał dowodowy?
• Kto jest w stanie stwierdzić, czy to prawda?
• Jak odpowiedziałbyś komuś, kto mówi, że ____?
• Czy ktoś jeszcze ma dowody na poparcie tej tezy?
• Jakie rozumowanie doprowadziło Cię to takich wniosków?
• Jak moglibyśmy się przekonać, że to jest prawda?

Pytania na temat poglądów lub punktu widzenia

• Co sugerujesz mówiąc to?
• Mówiąc _____, czy sugerujesz że _____?
• Ale gdyby tak się stało, to jakie by były inne tego skutki? Dlaczego?
• Jaki miałoby to skutek?
• Czy tak stałoby się na pewno, czy tylko prawdopodobnie?
• Jaka jest alternatywa?
• Jeżeli faktem jest, że _____ oraz _____ to co jeszcze może być prawdą?
• Jeśli założymy, że ____ jest etyczne, to co z _____?

Pytania badające implikacje i konsekwencje

• Jak możemy to sprawdzić?
• Co zakłada to pytanie?
• Czy _____ sformułowałby to pytanie inaczej?
• W jaki sposób ktoś mógłby rozwiązać tę kwestię?
• Czy w ogóle jesteśmy w stanie znaleźć odpowiedź na to pytanie?
• Czy to pytanie jest jasne? Czy je rozumiemy?
• Czy odpowiedzieć na to pytanie jest łatwo czy trudno? Dlaczego?
• Czy wszyscy zgadzamy się, że tak powinno brzmieć pytanie?
• Aby odpowiedzieć na to pytanie, na jakie inne pytania trzeba przedtem znaleźć odpowiedź?
• W jaki sposób _____ określiłby tę kwestię?
• Dlaczego ta sprawa jest ważna?
• Czy to pytanie jest najważniejsze, czy też istnieje jakieś pytanie ukryte?
• Czy widzisz w jaki sposób to może się odnosić do ________?

---

Pytania opracowano na podstawie: Paul, R. (1993). Critical Thinking: How To Prepare Students for a Rapidly Changing World: Foundation for Critical Thinking, Santa Rosa, CA.

Pisz uważnie 

Czytaj uważnie